قضاوت متفاوت رهبران سیاسی عراق در قبال چهارمین دور گفت وگوهای راهبردی بین بغداد و واشنگتن از دامنه «دستاورد» تا «نیرنگ»، متفاوت است و عده ای نیز ترجیح داده اند که فعلا از اعلام موضع خودداری کنند.
به گزارش عاشورا نیوز به نقل از خبرگزاری ایرنا، ارزیابی برخی صاحب نظران عراقی این است که کردها تقریبا به طور کامل موافق دستاوردهای دور چهارم گفت وگوها بین واشنگتن و بغداد هستند اما در میان اهل سنت ۹۰ درصد و در میان شیعیان تنها ۲۰ درصد از این توافق حمایت کرده اند.
«برهم صالح» رییس جمهور کردتبار نزدیک به حزب اتحادیه میهنی و «نیچروان بارزانی» رییس اقلیم کردستان عراق و عضو برجسته حزب دمکرات و «فواد حسین» وزیر کردتبار امور خارجه عراق و نزدیک به حزب دمکرات کردستان عراق، مهمترین چهره های کرد هستند که از این توافق به شدت حمایت کرده اند.
در میان اهل سنت عراق نیز «محمد الحلبوسی» رییس پارلمان و رهبر ائتلاف انتخاباتی «التقدم»، «خمیس الخنجر» رهبر ائتلاف انتخاباتی «العزم» و «اسامه النجیفی» رهبر ائتلاف انتخاباتی «جبهه نجات و توسعه» به عنوان سه رهبر سیاسی برجسته اهل سنت از این توافق ابراز خرسندی کرده اند.
در مقابل رهبران مهم سیاسی و دینی امثال «خالد الملا» رهبر جماعت علمای اهل سنت و «عبدالقادر الآلوسی» رهبر گروه پیوند محمدی و دیگر شخصیت های اهل سنت نزدیک به مقاومت در قبال توافق حاصل شده، سکوت را ترجیح داده اند.
مواضع در قبال دور چهارم گفت وگوها بین بغداد و واشنگتن در بیت سیاسی شیعیان به عنوان مهمترین طیف سیاسی که از بیشترین جمعیت و قدرت سیاسی در عراق برخوردارهستند، متفاوت بوده است.
«سید عمارحکیم» رهبر جریان حکمت ملی، «حیدر العبادی» رهبر ائتلاف سیاسی – پارلمانی النصر و «مقتدا صدر» رهبر جریان صدر و حامی ائتلاف پارلمانی «سائرون» از توافق حاصل شده ابراز رضایتمندی کرده اند.
در مقابل ائتلاف سیاسی – پارلمانی «الفتح» به رهبری «هادی العامری» که نزدیک به گروه های مقاومت است و همچنین ائتلاف دولت قانون به رهبری «نوری المالکی» نسبت به توافق اخیر سکوت کرده اند.
گروه های مقاومت که عموما دارای پایگاه اجتماعی گسترده ای در میان شیعیان هستند، به شدت با توافق حاصل شده مخالفت کرده و آن را نیرنگ جدید آمریکا برای ادامه حضور نظامی در عراق خوانده اند.
چهارمین دور گفت وگوها بین بغداد و واشنگتن در پایتخت آمریکا همانند سه دوره قبلی از طرف عراق به ریاست فواد حسین برگزار شد و مصطفی الکاظمی در دیدار با «جو بایدن» در کاخ سفید، تکمیل دور چهارم گفت وگوها را اعلام کرد.
طبق اعلام طیف دولت عراق، در دور چهارم گفت وگوها بر جدول زمانبندی خروج «نیروهای رزمی» آمریکا تا پایان سالجاری میلادی از عراق توافق صورت گرفت و به جای آن «شراکت طولانی مدت» بین عراق و آمریکا در حوزه های مختلف جایگزین حضور نظامی آمریکا در این کشور خواهد شد.
طبق روایت طرف عراقی، در پایان سالجاری نیروهای آمریکایی به صورت مستشاری و برای اهداف آموزشی حضور خواهند داشت.
دولت آمریکا روایت به نسبت متفاوتی از دستاورد دور چهارم گفت وگوها ابراز داشته و گفته است که ماموریت نیروهای رزمی آمریکایی موجود در عراق از عملیاتی، به مستشاری و آموزشی تغییر می کند اما به مسئله عقب نشینی نظامی از عراق اشاره نکرده است.
اختلاف بین روایت عراقی و آمریکایی و عدم ذکر دقیق واژه «عقب نشینی» در بیانیه مشترک عراقی و آمریکایی بعد از پایان دور چهارم گفت وگوها باعث شده است که بسیاری نسبت به وجود نیرنگ و فریب در این توافق ابراز نگرانی کنند.
ابهام آلود بودن جزییات دور چهارم گفت وگوهای راهبردی بین بغداد و واشنگتن یکی دیگر از انتقادات شدید به آن است زیرا دولت عراق از زمان دولت حیدر العبادی (۲۰۱۴ – ۲۰۱۸) تاکنون اصرار داشته که هیچ گونه نیروی رزمی آمریکایی در عراق وجود ندارد اما در این دور از گفت وگوها و با توافقی که انجام شده، دو طرف آمریکایی و عراقی به وجود نیروهای رزمی آمریکایی در طول هفت سال گذشته اعتراف کرده اند.
باوجود همه این ابهامات و ایرادها و ملاحظاتی که وجود دارد، بخش قابل توجهی از دولتمردان و رهبران سیاسی عراقی از نتایج دور چهارم گفت وگوها ابراز خرسندی کرده اند.
موضع رسمی عراق
طیف دولتی ها به طور کامل از دستاورد دور چهارم گفت وگوها استقبال کرده اند.
نخست وزیر عراق امروز پنجشنبه در توئیتی با اعلام ترک واشنگتن و بازگشت به بغداد گفته است که سفر او به آمریکا موفقیت آمیز بوده و تفاهمات خوبی در زمینه اقتصادی، سیاسی و فرهنگی حاصل شده است.
الکاظمی گفته است: توافق شد که روابط امنیتی به آموزش و مشورت و عدم حضور نیروهای رزمی (آمریکایی در خاک عراق) تا پایان سال جاری میلادی تغییر کند.
وی ابراز امیدواری کرده است که توافقات حاصل شده منجر به ارتقا همبستگی اجتماعی و سیاسی در راستای خدمت به مردم عراق شود و افزوده است که خواهان ادامه همکاری با دولت «جو بایدن» با هدف همکاری و گفت وگو است.
رییس جمهوری عراق نیز در پیامی توئیتری گفته است: «دستاورد گفت وگوهای راهبردی بین عراق و آمریکا برای تحقق ثبات و ارتقای حاکمیت در کشور مهم است.»
برهم صالح توافق حاصل شده را ثمره کار جدی دولت به ریاست الکاظمی و حمایت جریان های ملی و مبتنی بر مرجعیت نظام سیاسی در عراق عنوان کرده است.
به گفته وی، منافع عراق ایجاب می کند که برای ارتقا نهادهای نظام، حمایت از حاکمیت و تصمیم گیری ملی مستقل تلاش شود.
«قاسم الاعرجی» مشاور امنیت ملی عراق نیز در این راستا در توئیتی همانند برهم صالح، دستاوردهای توافق بین بغداد و واشنگتن را به دولت الکاظمی منتسب کرده است.
وی گفته است: «اعلام توافق راهبردی بین عراق و آمریکا که حاصل تلاش طولانی مدت و نظارت مستقیم در جزییات و به صورت روزانه توسط مصطفی الکاظمی نخست وزیر عراق بوده، یک دستاورد حقیقی است.»
به گفته وی، این دستاورد مناسب جریان های ملی عراق و دروازه ای به سمت فردای بهتر عراق است که در آن از صلح و امنیت و شکوفایی برخوردار خواهد شد.
مواضع کردها
نیچروان بارزانی رییس اقلیم کردستان عراق به عنوان مهمترین چهره گفته است که دستاوردهای گفت وگوی راهبردی بین آمریکا و عراق گام مهمی درجهت ارتقا شراکت راهبردی طولانی مدت در مسائل اساسی بین دو کشور است.
وی از جمله این مسائل اساسی را ثبات منطقه ای، همکاری اقتصادی و فرهنگی خوانده و از تلاش های دولت الکاظمی در تحقق این توافق تقدیر کرده است.
همان طور که اشاره شد، مواضع برهم صالح رییس جمهور کردتبار و نزدیک به اتحادیه میهنی و فواد حسین وزیر کردتبار امور خارجه و نزدیک به حزب دمکرات نیز بخشی از مواضع موافق کردها با توافق بین بغداد و آمریکا ارزیابی شده است.
لازم به ذکر است که در جریان سفر دوم مصطفی الکاظمی به واشنگتن، همانند سفر قبلی نیز یک هیات از اقلیم کردستان عراق از جمله رییس دفتر نیچروان بارزانی، نماینده «مسرور بارزانی» نخست وزیر اقلیم، نماینده وزارت پیشمرگ کردستان و نماینده اقلیم کردستان عراق در آمریکا او را همراهی کردند و در جریان مذاکرات دور چهارم بین بغداد و واشنگتن حضور داشتند.
موضع اهل اسنت
محمد الحلبوسی رییس پارلمان و رهبر ائتلاف انتخاباتی «التقدم» درخصوص دور چهارم گفت وگوها گفته است که عراق گام مطمئنی در جهت ارتقا توانمندی هایش برداشته و از حیث دیپلماتیک و سیاسی موفق به تحقق توافق راهبردی بین عراق و آمریکا شده است.
به گفته وی، توافق راهبردی برای مرحله جدید پیش رو و مقتضیات منافع ملی و تحقق حاکمیت ملی و ساخت توانمندی های عراق مقتدر مهم است.
او نیز از تلاش های نخست وزیر عراق و تیم مذاکره کننده عراقی در این راستا تقدیر کرده است.
خمیس الخنجر رهبر ائتلاف انتخاباتی «العزم» نیز گفته است: «از هر گام در جهت سازماندهی روابط عراق با آمریکا در چارچوب منافع عراق ، حمایت می کنیم و از آموزش و هماهنگی اطلاعاتی که در این مرحله نیازمند آن هستیم».
رهبر ائتلاف انتخاباتی العزم افزوده است که آنچه تاکنون تحقق یافته به حساب نخست وزیر و تیم مذاکره کننده او و جریان های سیاسی نوشته می شود که با اصول مذکور موافق هستند.
اسامه النجیفی رهبر جبهه نجات و توسعه نیز گفته است که دستاورد چهارمین دور گفت وگوها بین عراق و آمریکا مثبت بوده است.
وی ابراز امیدواری کرد که همکاری و حمایت از منافع عراق را تحقق بخشد و افق های جدید در چشم انداز مردم عراق در زمینه های مختلف بگشاید.
موضع بیت سیاسی شیعیان
مقتدا صدر رهبر جریان صدر با وجود اینکه چند روز قبل از چهارمین دور گفت وگوهای راهبردی بین بغداد و واشنگتن گفته بود که حمایت کامل خود را از دولت الکاظمی برمی دارد اما در پیامی توئیتری از توافق بین عراق و آمریکا ابراز رضایتمندی کرده است.
وی با مورد خطاب قراردادن مصطفی الکاظمی به عنوان «برادر» از او به خاطر توافق حاصل شده، تقدیر کرده است.
صدر همچنین با عبارت «تقدیر از مقاومت ملی عراق» سخنان خود را آغاز کرده و گفته است: «اشغالگران (آمریکایی) عقب نشینی تمامی نیروهای رزمی خود را اعلام کرده و ما و شما (مقاومت) در انتظار تکمیل روند عقب نشینی هستیم.»
وی ادامه داده است: از تلاش های صورت گرفته برای تحقق این توافق به ویژه از برادر الکاظمی تشکر می کنم هرچند که ما قبلا شرایط خود را برای توقف اقدام نظامی گروه های مقاومت، اعلام کرده ایم.
صدر افزوده است: از تلاش نیروهای امنیتی عراق اعم از ارتش و پلیس برای بازستاندن خاک و بسط امنیت در تمامی عراق و دور کردن شبح تروریسم، خشونت، طفیلی ها و مدعیان مقاومت، حمایت می کنم.
وی پیام خود را با این هشتگ که «عراق به سمت استقلال» و «در انتظار حاکمیت و اعتبار» هستیم، به پایان برده است.
سید عمار حکیم رهبر جریان حکمت ملی نیز گفته است که تحقق این دستاورد برخاسته از موضع واحد عراق در مخالفت با حضور نظامی بیگانه و جایگزین کردن مناسبات متقابل به جای آن در راستای حفظ منافع و حاکمیت و جایگاه عراق در منطقه است.
وی از تمامی تلاش های صورت گرفته برای تحقق آنچه دستاورد دیپلماتیک خواند تقدیر کرد.
رهبر ائتلاف سیاسی – پارلمانی النصر نیز از نتایج گفت وگوی راهبردی بین عراق و آمریکا استقبال کرده و گفته است که این دستاورد در نتیجه تلاش دولت الکاظمی و حمایت جریان های سیاسی ملی عراق تحقق یافته است.
حیدر العبادی گفته است که این دستاورد، پیروزی برای عراق و منافع ملی است.
وی ادامه داده است: این پیروزی نشان داد که همبستگی ملی و وحدت صفوف دولت، ملت و جریان های سیاسی ملی برای دفاع از منافع و حاکمیت، می تواند در قضایای بزرگ کشور ثمر بخش باشد.
مقاومت مهمترین مخالفان توافق بغداد و واشنگتن
گروه های جهادی – سیاسی عراق مهمترین گروه های مخالف توافق دور چهارم گفت وگوها بین بغداد و واشنگتن هستند و معتقدند که در این توافق نیرنگ و فریب اتفاق افتاده است.
«شیخ قیس الخزعلی» دبیرکل گروه جهادی – سیاسی عصائب اهل الحق در این خصوص در نطقی تلویزیونی گفته است که مسئله خروج نیروهای نظامی آمریکا از عراق دروغ و نیرگ است.
وی تاکید کرده است که در بیانیه پایانی دور چهارم گفت وگوها، به هیچ عنوان به مسئله خروج نیروها و تجهیزات آنها از خاک عراق و تعداد واقعی مشاوران آمریکایی که قرار است باقی بمانند، اشاره نشده است.
وی از این رو تهدید کرده است که هزینه بقای نیروهای نظامی آمریکا در عراق، گران تمام خواهد شد.
«جعفر الحسینی» سخنگوی نظامی «کتائب حزب الله عراق» نیز گفته است که دولت الکاظمی و وزیر امور خارجه او صلاحیت مذاکره با آمریکا را ندارند چون همسو با منافع آمریکا در عراق هستند.
کمیته هماهنگ کننده گروه های مقاومت در عراق نیز در بیانیه منتسب به آن تاکید کرده است که بیانیه پایانی چهارمین دور گفت وگوها بین بغداد و واشنگتن، غیر شفاف، تفسیربردار و دربردارنده بسیاری ابهامات و نیرنگ ها است و در هیچ جا به واژه «عقب نشینی نیروها» اشاره نشده است.
این بیانیه که در پایگاه خبری «کاف» وابسته به کتائب حزب الله عراق منتشر شده، خاطر نشان کرده است: دستاورد گفت وگوها ما را به این باور رسانده که با اصطلاحات و واژه ها بسیار بازی شده و هدف، فقط طولانی کردن ادامه سلطه و حضور آمریکا در عراق است.
این بیانیه افزوده است که نیروهای آمریکایی اساسا طبق مصوبه تاریخی پارلمان عراق مصوب ۲۰۲۰، مشروعیت خود را در خاک عراق از دست داده اند.
بر اساس این بیانیه، عقب نشینی حقیقی باید همه نیروهای بیگانه را در برگرفته و تمامی پایگاه های نظامی تحت تصرف اشغالگران را با تمامی امکانات عملیاتی موجود در این پایگاه ها تحویل عراق دهد و پروازهای نظامی آنها در آسمان عراق به طور کامل متوقف شود.
بیانیه تصریح می کند: مقاومت عراق تا تحقق عقب نشینی حقیقی در آمادگی کامل به سر خواهد برد و اگر عقب نشینی فقط صوری باشد در این صورت در اتخاذ تدابیر و مواضع لازم، تردید نخواهد کرد.
کمیته هماهنگی گروه های مقاومت عراق با بیان اینکه به قصد یا بدون قصد به قضیه پروازهای نیروهای بیگانه بر آسمان عراق اشاره نشده، افزوده است که در صورت عدم عقب نشینی حقیقی، هرگونه پرواز بیگانه در آسمان عراق را اقدامی خصمانه تلقی کرده و به گونه ای با آن تعامل خواهیم کرد که حاصل این نیرنگ و فریب، کمتر از پشیمانی آنها نباشد.
از این رو درطول روزهای گذشته با وجود استقبال برخی رهبران سیاسی عراق از دستاوردهای دور چهارم گفت وگوها، اما صاحب نظران بسیاری در عراق با انتشار یادداشت ها، مقالات و میزگردهای سیاسی در شبکه های تلویزیونی و توئیت هایی از توافق حاصل شده بین بغداد و واشنگتن، انتقاد کرده اند.
بخشی از این انتقاد به دلیل نادیده گرفتن مصوبه پارلمان عراق در ۲۰۲۰ است که به صورت واضح و آشکاری خواهان پایان بخشیدن به حضور نظامیان خارجی در کشور شده است.
از این رو برخی مانند «حسن سالم» عضو کمیسیون امنیت و دفاع پارلمان عراق، کل چهار دور گفت وگوهای راهبردی بین بغداد و واشنگتن را در طول یکسال گذشته، نمایشنامه ای برای دور زدن مصوبه پارلمان عراق دانسته است.
نبود انسجام در مواضع دولتی، قبل و بعد از دور چهارم گفت وگوها نیز از انتقادهای جدی به دستاوردهای این دور است.
در حالی که «قاسم الاعرجی» مشاور امنیت ملی عراق قبل از شروع دور چهارم گفت وگوها گفته بود که عراق نیازی به نیروهای بیگانه ندارد اما بعد از پایان دور چهارم، دستاوردهای آن را در خصوص تغییر توصیف حضور نیروهای نظامی آمریکایی در عراق مثبت ارزیابی کرد!
مصطفی الکاظمی نیز قبل از ترک بغداد گفته بود که برای جدول بندی خروج نیروهای آمریکایی از عراق عازم واشنگتن می شود اما به آنجا که رفت، تعریف ماموریت نیروهای آمریکایی حاضر، از عملیاتی به آموزشی و مستشاری تغییر کرد.
مواضع وزیر امور خارجه عراق در واشنگتن نیز سبب انتقادهای شدیدی شد و منتقدان می گویند که فواد حسین بیش از اینکه نماینده دستگاه دیپلماسی عراق باشد، خط مشی سیاسی حزب دمکرات کردستان عراق را دنبال می کند.
مقتدا صدر نیز به دلیل اعلام حمایت از دستاورد دور چهارم گفت وگوها بی نصیب از انتقاد نبود و بسیاری ابراز تعجب کردند که جریان صدر در ۲۰۱۱ با وجود شفافیت توافقنامه دولت وقت عراق در خصوص خروج نظامیان آمریکایی با آن مخالفت کرد اما در توافق ۲۰۲۱ با وجود اینکه هنوز جزییات توافق در هاله ابهام است، به سرعت از آن استقبال کرده است.
بر همین مبنا «نبیل العزاوی» کارشناس سیاسی عراق به تلویزیون «الاتجاه» (ارگان خبری کتائب حزب الله) گفته است که کردها عموما با توافق حاصل شده بین بغداد و واشنگتن برای حضور نظامی آمریکا در عراق موافق هستند اما این موافقت در بین اهل سنت، حدود ۹۰ درصد و در میان شیعیان، بالغ بر ۲۰ درصد است.
اینکه توافق جدید بین بغداد و واشنگتن برای طیف دولت و جریان های سیاسی همسو با آن در ۱۸ مهرماه ۱۴۰۰ تا چه حد تضمین کننده پیروزی آنها در انتخابات زودهنگام پارلمانی خواهد بود، از دیگر ابعاد سیاسی مهمی است که صاحب نظران در خصوص حاشیه های مختلف دور چهارم گفت وگوها مطرح کرده اند.
در هر حال، انتقادات و ملاحظات مطرح شده در خصوص دور چهارم گفت وگوها بین بغداد و واشنگتن، انتظار می رود که با بازگشت مصطفی الکاظمی و تیم مذاکره کننده اش به بغداد در روزهای آینده، بحث و جدل زیادی به دنبال داشته باشد.
ارسال نظر