جهاد علمی علمای شیعه برای تبیین واقعه غدیرخم از قرن سوم تا قرون معاصر

به گزارش عاشورا نیوز به نقل از خبرگزاری مهر، واقعه تاریخی غدیر خم، به عنوان یکی از مهم‌ترین رویدادهای تاریخ اسلام، همواره مورد توجه و بررسی اندیشمندان و پژوهشگران مسلمان قرار داشته است. این توجه، منجر به نگارش آثار متعددی در طول تاریخ شده است که هر یک از منظری خاص، به تحلیل و تبیین این واقعه پرداخته‌اند.

الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، جامع‌ترین و مفصل‌ترین اثر در زمینه واقعه غدیر به شمار می‌رود. علامه امینی در این کتاب ارزشمند، با مراجعه به منابع متعدد شیعه و سنی، به اثبات دلالت واقعه غدیر بر امامت و خلافت بلافصل حضرت علی (ع) پرداخته است. ایشان ضمن بررسی اسناد و مدارک تاریخی، به شبهات و اشکالات مطرح شده در این زمینه پاسخ داده‌اند. این کتاب در ۱۱ جلد به زبان عربی نگاشته شده و به زبان فارسی نیز ترجمه شده است.

الکافی یکی از معتبرترین و مهم‌ترین کتب حدیثی شیعه است. شیخ کلینی در بخش‌هایی از کتاب الکافی، روایاتی را در زمینه فضائل و جایگاه حضرت علی (ع) و همچنین روایاتی را درباره واقعه غدیر ذکر کرده است.

الکافی از منابع حدیثی شیعه و مهم‌ترین و معتبرترین منبع از کتب اربعه است. این کتاب نوشته محمد بن یعقوب بن اسحاق مشهور به کُلینی است که آن را در مدت ۲۰ سال گردآوری کرده است. الکافی که در سه بخش اصول، فروع و روضه تألیف شده، محل رجوع عالمان شیعه است. اصول کافی مشهورترین بخش الکافی محسوب می‌شود. کلینی بر آن بوده تا احادیث الکافی را بر اساس عدم مخالفت با قرآن و موافقت با اجماع جمع‌آوری کند.

کمال الدین و تمام النعمة شیخ صدوق، به موضوع امامت و ولایت اختصاص دارد و شیخ صدوق در آن، به بررسی روایات مربوط به واقعه غدیر و دلالت آن بر امامت حضرت علی (ع) پرداخته است.

کمال الدّین و تَمام النعمَة یا اِکمال الدّین و اِتمامُ النعمَة، کتابی به زبان عربی تألیف عالم شیعه محمد بن علی بن بابویه قمی معروف به شیخ صدوق است. وی در این کتاب به موضوع غیبت و ظهور امام زمان (عج) می‌پردازد. شیخ صدوق، نمونه‌های فراوانی از غیبت پیامبران الهی را آورده و به بررسی کامل امامت حضرت مهدی (ع)، تولد، روایات پیامبر و ائمه (ع) درباره ظهور آن حضرت، کسانی که به خدمت آن حضرت رسیده‌اند و شرایط دوران ظهور ایشان پرداخته است.

الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد شیخ مفید به شرح زندگانی ائمه اطهار (ع) می‌پردازد و شیخ مفید در آن، به ذکر واقعه غدیر و جایگاه آن در اثبات امامت حضرت علی (ع) اشاره کرده است.

اَلارشاد فی مَعرفةِ حُجَجِ الله عَلَی الْعِباد معروف به «الارشاد» کتابی درباره تاریخ زندگی امامان شیعه (ع) به زبان عربی نوشته شیخ مفید از متکلمان و فقهای برجسته شیعه است. شیخ مفید این کتاب را با توجه به روایاتی که در اختیار داشته، جمع‌آوری نموده است. کتاب ارشاد از دو بخش تشکیل شده که بخش اعظم آن به شرح حال و ذکر فضائل امام علی (ع) و شرح زندگانی امام حسین (ع) و واقعه کربلا اختصاص دارد. شیخ مفید در این کتاب به فضائل اهل بیت (ع) و یاران آنان نیز اشاره دارد. به دلیل اهمیت و جایگاه این کتاب و نویسنده آن، پژوهش‌های فراوانی درباره آن صورت گرفته است. سید هاشم رسولی محلاتی الارشاد را به زبان فارسی و دکتر هوارد به زبان انگلیسی ترجمه و منتشر کرده‌اند.

البیان و التبیین اگرچه به طور خاص به واقعه غدیر نپرداخته است، اما جاحظ نویسنده آن در بخش‌هایی از آن به ذکر روایاتی در فضائل حضرت علی (ع) اشاره کرده است که به نوعی با واقعه غدیر مرتبط هستند.

پرسش‌ها و پاسخ‌ها در واقعه غدیر، به صورت پرسش و پاسخ به بررسی مسائل و شبهات مربوط به واقعه غدیر می‌پردازد. آیت الله میلانی در این کتاب، با استناد به منابع معتبر، به پاسخگویی به سوالات و شبهات مطرح شده در این زمینه پرداخته است.

علاوه بر کتاب‌های ذکر شده، آثار متعددی دیگر نیز در زمینه واقعه غدیر نگاشته شده است که به بررسی ابعاد مختلف این واقعه پرداخته‌اند. این آثار، شامل مقالات، پایان‌نامه‌ها، کتاب‌های کودکان و نوجوانان و آثار هنری (مانند نقاشی، خوشنویسی و شعر) می‌شوند.

کتاب‌های نگاشته شده پیرامون واقعه غدیر، تنوع و گستردگی فراوانی دارند. این آثار، از جنبه‌های مختلف (تاریخی، کلامی، حدیثی، ادبی و هنری) به بررسی این واقعه مهم پرداخته‌اند. مطالعه این آثار، می‌تواند به درک بهتر و عمیق‌تر واقعه غدیر و جایگاه آن در تاریخ اسلام کمک کند.